Cách đây không lâu, một cửa hàng ở Hải Phòng có tên Pha Lê bỗng trở nên “hot” trên mạng xã hội vì tên, logo thương hiệu và  cách bài trí có vẻ…quen quen. Nhiều người nhanh chóng nhận ra, những hình ảnh quen thuộc này chính là nét đặc trưng của chuỗi thương hiệu trà đình đám Phê La. Ngay sau đó ít ngày, tấm biển đã nhanh chóng được tháo gỡ. Nhiều người đặt nghi vấn liệu có phải liên quan đến vấn đề bản quyền với thương hiệu chính chủ hay không.

Trên thực tế đây không phải là trường hợp hiếm gặp, đặc biệt với ngành F&B. Rất nhiều thương hiệu nổi tiếng đã bị sao chép ý tưởng kinh doanh, điển hình như: Cộng Cà phê, Mixue, Highland,… với màu sắc thương hiệu đặc trưng, logo chỉ có thêm chút biến tấu, thậm chí nhiều trường hợp “nhái thương hiệu” khiến khách hàng khó phân biệt thật – giả.

Trước tình trạng này, cũng có khá nhiều phản ứng khác nhau của người trong cuộc và ngoài cuộc. Đối với những thương hiệu lớn và có chỗ đứng đặc biệt trong lòng khách hàng, nhiều bên chỉ im lặng và tập trung nâng cấp sản phẩm, việc kinh doanh của mình. Dần dần khi trải nghiệm ở các quán đạo nhái gây thất vọng, khách hàng sẽ tự tẩy chay và rời đi.

Tuy nhiên, cũng không ít trường hợp cuốn vào vòng xoáy của kiện tụng, đền bù thiệt hại về bản quyền.

Nhớ lại  khoảng năm 2018-2019, khi concept bao cấp của chuỗi Cà phê Cộng trở thành một hiện tượng, thu hút khách hàng trên cả nước thì cũng có hàng loạt quán cà phê mở ra với cách bài trí, thiết kế logo, cho đến cách vận hành tương tự. Thời điểm đó, đại diện Cà phê Cộng cho biết, họ đang nghiêm túc giải quyết triệt để các cơ sở có hành vi xâm phạm quyền bảo hộ thương hiệu Cộng Cà Phê bằng cách liên tục khảo sát thị trường để kịp thời làm việc với các bên vi phạm cũng như gửi đơn yêu cầu đến Cục Sở hữu trí tuệ. Đồng thời, họ sẽ ra sức bảo vệ thương hiệu của mình trong tương lai.

Người bị ảnh hưởng đầu tiên trước vấn đề này chắc chắn là phía đơn vị bị sao chép ý tưởng. Hình ảnh của họ bị tổn hại nặng nề. Nhiều khách hàng sẽ hiểu nhầm về hệ thống, sản phẩm, dịch vụ của thương hiệu gốc khi có trải nghiệm không đồng nhất với các cửa hàng, từ đó dẫn đến việc họ dễ mất uy tín và thiện cảm  trong suy nghĩ của người tiêu dùng. Ngoài ra, không chỉ khách hàng, mà việc này còn ảnh hưởng đến các đối tác kinh doanh, đối tác nhượng quyền đối với các cà phê dạng chuỗi.

Đối với những đơn vị lựa chọn việc sao chép concept, ý tưởng kinh doanh để mở tiệm, có thể họ sẽ thu được những cái lợi trước mắt như: thu hút sự tò mò, nhiều khách đến vì nhầm lẫn với “hàng real”, đỡ chi phí thiết kế, lên ý tưởng, đỡ chi phí chạy marketing nhờ ăn theo được  sự nổi tiếng của thương hiệu gốc…Nhưng có rất nhiều hệ lụy về lâu dài mà ít ai lường được ảnh hưởng tới các bên “đạo nhái”.

Không phải bao giờ “chính chủ” cũng chọn cách im lặng bỏ qua đối với các cơ sở đạo nhái. Bản quyền thương hiệu luôn là vấn đề nhạy cảm và ảnh hưởng rất nhiều đến việc kinh doanh lâu dài của họ. Vậy nên những cuộc kiện tụng, đòi bồi thường là điều rất dễ xảy ra. Lúc này, ngoài việc bị mất danh dự do vướng vào pháp luật, chủ quán còn phải mất số tiền lớn để đền bù thiệt hại, thậm chí ảnh hưởng đến những lần kinh doanh sau.

Đây sẽ là điều dễ thấy sau khi khách hàng nhận ra hành động xấu xí của chủ quán. Khách hàng thời nay đã có sự nhận thức rõ ràng hơn đối với vấn đề thương hiệu, cũng như chất lượng phục vụ đúng quy chuẩn. Chưa kể họ sẽ bức xúc khi phải bỏ tiền mua khi món ăn/đồ uống vì tưởng nhầm là của thương hiệu gốc, hoá ra lại chỉ là đạo nhái. Quán rất có thể bị liệt vào danh sách đen vĩnh viễn và dần đào thải mình khỏi thị trường, nhất là trên môi trường mạng xã hội dễ lan toả các đánh giá, bình luận hiện nay.

Đã không ít cửa hàng phải đóng cửa sau làn sóng tẩy chay mạnh mẽ của khách hàng, gây một ấn tượng xấu khó quên với họ. Nhiều người chọn cách đổi tên, đổi mô hình kinh doanh, cũng có người chọn cách bắt đầu lại từ đầu với cơ sở mới hoàn toàn. Tuy nhiên, dấu ấn về lần đạo nhái trước khiến khách hàng mất thiện cảm, mất niềm tin và khó có thể đón nhận đứa con mới này.

Ngay sau khi quyết định kinh doanh thương hiệu mới, việc cần làm ngay của các chủ quán  là: đăng ký thương hiệu, đưa ra bộ nhận diện rõ ràng, thiết kế concept thống nhất với các cửa hàng hệ thống nhượng quyền,…để khách hàng có thể dễ dàng nhận diện thương hiệu, đồng thời được pháp luật bảo vệ khi có bất kỳ tranh chấp nào xảy ra về vấn đề bản quyền.

Ngoài ra khi có đối thủ đạo nhái, cần làm rõ về mặt pháp lý, khởi kiện nếu những việc đạo nhái đi quá xa, xử lý nhẹ nhàng, không nên gây ra một cuộc khủng hoảng truyền thông.

Nếu bạn đang có ý định mở hàng quán kinh doanh, lời khuyên cho bạn nếu muốn đi đường dài và mở rộng hơn trong tương lai, bạn nên đầu tư chất xám cho cửa hàng của mình từ thương hiệu đến sản phẩm.

Một điều quan trọng nữa là hãy tìm hiểu kỹ xem có trùng ý tưởng với bên nào hay chưa, tránh tuyệt đối việc sao chép, hoặc vô tình giống với các bên kinh doanh đi trước, sẽ gây nên những hiểu nhầm không đáng có.

Sau khi đã chốt xong các bước trên, hãy đến các cơ quan chức năng để đăng ký thương hiệu cho cửa hàng của mình.

Tạm kết: Việc sao chép ý tưởng có vẻ như chưa có chiều hướng dừng lại, nhất là khi các chuỗi lớn đang áp dụng mô hình của mình rất thành công, điều đó trở thành niềm ao ước của những người muốn làm giàu nhanh nhưng lại lười đầu tư chất xám. Việc bảo vệ bản quyền thương hiệu cần được làm chặt hơn trong thời gian tới. Đồng thời, từ phía là khách hàng – những người trực tiếp sử dụng dịch vụ, cần tỉnh táo khi đi ăn uống và tẩy chay mạnh mẽ những hàng quán có hành vi đạo nhái trong kinh doanh.